Το νέο γαλλικό παράδοξο (Μέρος 1ο)

Πηγή κείμενο του Πάνου Κακαβιάτου μετάφραση Κική Παναγιώτου

Στη Γαλλία έχει παρατηρηθεί μια σταθερή πτώση στην κατανάλωση κρασιού τα τελευταία 40 χρόνια για ποικίλους λόγους, συμπεριλαμβανομένου και του δημογραφικού. Πιό πρόσφατα, η Γαλλία - η χώρα που συνδέεται πιό πολύ με το κρασί - αντιμετωπίζει ένα καλά χρηματοδοτημένο αντι-αλκοολικό λόμπι.
Το 1991,η εκπομπή 60 λεπτά της Αμερικής μεταδίδει ραδιοφωνικά ένα

γεγονός που άσκησε επιρροή στο αποκαλούμενο «γαλλικό παράδοξο», την παρατήρηση ότι οι Γάλλοι υφίστανται τις χαμηλότερες περιπτώσεις στεφανιαίων καρδιακών παθήσεων, παρά τη διατροφή τους που είναι σχετικά πλούσια σε κορεσμένα λίπη. Κατά τη διάρκεια των ετών, η κατανάλωση κρασιού σε όλο τον κόσμο έχει αυξηθεί, ακολουθώντας έναν φαινομενικά ασταμάτητο μεγάλο αριθμό μελετών που πιστοποιούν τα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση κρασιού, μειώνοντας πρώτιστα τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων λόγω των πολυφαινολών στα κρασιά με τανίνες.
Παραδόξως, δεδομένου ότι η κατανάλωση κρασιού κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών έχει αυξηθεί σε πολλές χώρες συμπεριλαμβανομένων των Η.Π.Α., του Ηνωμένου Βασιλείου, του Καναδά, της Ιαπωνίας, του Βελγίου, της Δανίας και της Γερμανίας, έχει μειωθεί σημαντικά στο έδαφος από το οποίο αυτό το παράδοξο προήλθε. Το 1975, οι Γάλλοι ήπιαν 54.4m εκατόλιτρα του κρασιού, σύμφωνα με τις στατιστικές που έγιναν από το Credoc - το Κέντρο Έρευνας για τη Μελέτη και την Παρατήρηση των Συνθηκών Ζωής - ένα γαλλικό ερευνητικό κέντρο που μελετά τον τρόπο ζωής. Το 2009, η μέτρηση ήταν πιό μικρή στα 30m εκατόλιτρα. Οι δημογραφικές μετατοπίσεις εξηγούν εν μέρει μια σταθερή πτώση στην κατανάλωση κρασιού από τους εργαζομένους και το γενικό πληθυσμό, που παρατηρήθηκε επίσης και σε άλλους παραγωγούς κρασιού του Παλαιού Κόσμου, όπως η Ιταλία και η Ισπανία: το κρασί έχει γίνει λιγότερο λαϊκίστικο και περισσότερο ελιτίστικο και απολαμβάνεται περισσότερο από τους υπαλλήλους γραφείου, σύμφωνα με το Credoc. Αλλά αυτό που έχει κάμψει ιδιαίτερα τον ενθουσιασμό για το κρασί κατά τη διάρκεια των τελευταίων 10 ετών στη Γαλλία είναι οι εκστρατείες από τις ομάδες κατά του αλκοόλ που ασκούν επιρροή για να εξαλείψουν την οδήγηση υπό την επήρρεια αλκοόλ και να υπογραμμίσουν τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με το αλκοόλ, καθώς επίσης και να καταγγείλουν τα φυτοφάρμακα στην αμπελουργία. Σε ένα πρόσφατο γεύμα στην Αλσατία, παραδείγματος χάριν, έφερα ένα μπουκάλι Bordeaux. Ένας φιλοξενούμενος παρατήρησε, κατά τη διάρκεια της πόσης, ότι «αυτό είναι καλό, αλλά έρευνες δείχνουν ότι το κρασί μπορεί να προκαλέσει καρκίνο».
Μια έκθεση που έγινε το Φεβρουάριο από το Γαλλικό Ίδρυμα Καρκίνου, που υποστηρίχθηκε από τη διεθνή έρευνα, διαπίστωσε ότι ένα ποτήρι 100ml κρασιού την ημέρα θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου. Η επίσημη μέτρηση στη Γαλλία για ένα ποτήρι κρασιού είναι σχεδόν το μισό για «ένα ποτήρι» κρασιού που σερβίρεται σε ένα χαρακτηριστικό εστιατόριο του Ηνωμένου Βασιλείου ή των Η.Π.Α.: 100 ml είναι ίσα με μόνο 3.3 ουγγιές του κρασιού (ακριβώς κάτω από οκτώ ποτήρια του κρασιού ανά μπουκάλι). Η καθημερινή κατανάλωση 10 γραμμαρίων αιθανόλης στατιστικά αυξάνει τον κίνδυνο του καρκίνου του λάρυγγα, του φάρυγγα και του στόματος κατά 168%, του καρκίνου του οισοφάγου κατά 28% και του καρκίνου του παχέος εντέρου κατά 10%, σύμφωνα με την έκθεση. Αν και απορρίφθηκε παταγωδώς από τη βιομηχανία κρασιού, «αυτή η έκθεση και τα συμπεράσματά της δεν έχουν αποδειχθεί λανθασμένα,» λέει ο Δρ Alain Rigaud, Πρόεδρος του γαλλικού λόμπι κατά του αλκοόλ ANPAA (Association Nationale de Prevention en Alcoologie et Addictologie/ Εθνική Ένωση Πρόληψης του Αλκοολισμού και του Εθισμού). Ο Rigaud υποτιμά τα οφέλη του κρασιού και τονίζει ότι είναι αλκοόλ. «Αυτό που ξεχνούν οι άνθρωποι είναι ότι το κρασί είναι ένα οινοπνευματώδες ποτό, και περιέχει τους ίδιους κινδύνους με τα άλλα οινοπνευματώδη ποτά,» λέει. «Και το οινοπνευματώδες ποτό που επιλέγουν στη Γαλλία είναι το κρασί.»
Σύμφωνα με τις στατιστικές ανέφερε, από εκείνους που λένε ότι πίνουν αλκοόλ το 81% ηλικίας 18-75 στη Γαλλία λένε ότι πίνουν κρασί, λιγότερο από ότι πίνουν δυνατά ποτά (58%) και μπύρα (54%). Επιπλέον, είπε, «το να πιούμε ένα ολόκληρο μπουκάλι κρασί την ημέρα με 70 γραμμάρια αιθανόλης θα ήταν πιό επικίνδυνο από δύο μπύρες (πέντε βαθμοί αλκοόλ) την ημέρα, ή δύο ουίσκυ (40 βαθμοί) την ημέρα με μόνο 20 γραμμάρια.»
Επιπρόσθετα, το μέτρο που χρησιμοποιείται για τα συμπεράσματα της μελέτης του Ιδρύματος Καρκίνου και για τις περισσότερες οδηγίες ως προς το πόσο κρασί μπορεί κάποιος να πιει, είναι βασισμένο στο κρασί που περιέχει 12% αλκοόλ - αλλά πολλά κόκκινα κρασιά στη Γαλλία περιέχουν τουλάχιστον 13% αλκοόλ. Σε μερικές περιοχές, όπως στο Chateauneuf du Pape, το κρασί μπορεί να φθάσει σε τόσο υψηλά επίπεδα όπως το 15 ή 15.5%, έτσι ώστε δύο ποτήρια κρασιού με πολύ αλκοόλ πλησιάζουν τα επίπεδα αλκοόλ τριών ποτηριών κρασιού με μόνο 12%.
Ένα πρόσφατο δελτίο τύπου του 2008 από το Credoc πιστοποίησε ότι το κρασί, που κάποτε θεωρούνταν «προϊόν terroir, ένα σύμβολο της γαστρονομικής κληρονομιάς της Γαλλίας, σήμερα θεωρείται επικίνδυνο προϊόν». Το Credoc ανέφερε τα αποτελέσματα ερευνών που διαπίστωσαν ότι το 51% των ερωτηθέντων τοποθέτησε το κρασί δεύτερο σε έναν κατάλογο «επικίνδυνων προϊόντων» - αμέσως πριν από τα αλλαντικά αέρος και ψυγείου. Το 2003, μόνο το 26% του γαλλικού λαού θεώρησε το κρασί επικίνδυνο προϊόν. Αυτά τα συναισθήματα φαίνεται ότι ενισχύονται από τις εκθέσεις στις ειδήσεις όπως «Το κρασί, είναι ακόμα ένα φυσικό προϊόν;» το οποίο είδαν εκατομμύρια στη Γαλλία τον Οκτώβριο του 2009 στο εθνικό κανάλι France 2. Η έκθεση είπε ότι τα ίχνη φυτοφαρμάκων στο κρασί μπορούν να οδηγήσουν σε ασθένειες. Περιέγραψε επίσης τη χρήση μη-γηγενών ζυμών στη ζύμωση και την προσθήκη της ζάχαρης (chaptalisation) ως κάτι «αφύσικο.»
Η βιομηχανία κρασιού έστειλε επιστολές της διαμαρτυρίας στο κανάλι.