Πώματα μπουκαλιών κρασιού: φυσικός φελλός, συνθετικός ή βιδωτό πώμα;

Dava Castillo

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη συζήτηση για την εισαγωγή του συνθετικού φελλού και των βιδωτών πωμάτων στα μπουκάλια κρασιού. Ποιο είδος είναι καλύτερο, ή δεν έχει σημασία; Η απόφαση σχετικά με την προτίμησή κάποιου για τα πώματα μπουκαλιών κρασιού είναι ένα δίλημμα που θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν στο κατάστημα μπουκαλιών Ye’ Ole.
Ο φυσικός φελλός χρησιμοποιείται από τότε που οι αρχαίοι Έλληνες και οι

Ρωμαίοι χρησιμοποίησαν το φελλό σε συνδυασμό με τις φυσικές ρητίνες για να βουλώσουν τους αμφορείς του κρασιού και του λαδιού. Τώρα, περίπου το 70 τοις εκατό των φελλών που παράγονται χρησιμοποιούνται για να γίνουν τα πώματα των μπουκαλιών κρασιού.
Η Πορτογαλία μόνο, παράγει 40 εκατομμύρια πώματα την ημέρα. Ο φελλός γίνεται από το φλοιό ενός δρύινου δέντρου και το κυρίαρχο είδος αυτών των δέντρων είναι στην Πορτογαλία και αποτελεί λίγο περισσότερο από τη μισή από την παραγωγή παγκόσμιου φελλού, που παράγει 157.000 τόνους ετησίως.
Υπάρχουν επίσης μερικά άλση στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Αλγερία, το Μαρόκο και την Τυνησία. Είναι βιομηχανία όπου πάνω από 100.000 άνθρωποι εξαρτώνται από το φελλό που παράγεται και επεξεργάζεται σε αυτές τις χώρες για τους οικονομικούς πόρους τους.



Συγκομίζοντας τον φλοιό του φελλού
Ο φλοιός συγκομίζεται για πρώτη φορά όταν το δέντρο είναι 25 χρονών. Κατόπιν αφαιρείται κάθε 9-12 χρόνια χωρίς πάντα να βλάπτεται το δέντρο, το οποίο ζει περίπου 200 χρόνια. Ο φελλός αποκτά τις ιδιότητες που απαιτούνται για την παραγωγή των πωμάτων των μπουκαλιών κρασιού -- η κύρια ζήτηση του -- μόνο μετά από την τρίτη συγκομιδή. Αυτή η διαδικασία είναι δαπανηρή σε χρόνο και κόπο λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι μια παλαιά παράδοση για την παραγωγή κρασιού.
Η αναπνοή του φυσικού φελλού είναι η αρχική γοητεία του. Μετά από την εμφιάλωση, το κρασί μπορεί να ωριμάσει στο μπουκάλι λόγω της εισχώρησης οξυγόνου μέσω του φελλού. Τα τελευταία χρόνια η χρήση φυσικού φελλού αμφισβητήθηκε και οδήγησε σε μελέτες που μέτρησαν την εισχώρηση του οξυγόνου συγκρίνοντας το φυσικό φελλό, με τον συνθετικό και τα βιδωτά πώματα επειδή μερικοί οινοποιοί θέλησαν να εξετάσουν την αλλοίωση του φελλού καθώς επίσης και ενδεχομένως την οικονομική πτυχή της σφράγισης των μπουκαλιών.



Γιατί μερικοί οινοποιοί μεταπηδούν από τον φυσικό φελλό στον πλαστικό
Μερικοί θεωρούν ότι ο συνθετικός φελλός είναι ο καλύτερος τρόπος να αποθηκευτεί το κρασί, και να μην αναπτύξει ελαττώματα με την πάροδο του χρόνου. Ο παραδοσιακός φελλός, που προέρχεται από τα δέντρα φελλού στην Πορτογαλία, την Ισπανία, και άλλα μέρη της Μεσογείου, μπορεί να παράγει έναν μύκητα που λέγεται 2,4,6-trichloroanisole (aka TCA), ο οποίος προκαλεί τη μουχλιασμένη μυρωδιά και γεύση στο κρασί (αλλοίωση φελλού aka). Μερικές εκτιμήσεις υποστηρίζουν ότι ένα στα είκοσι μπουκάλια με φυσικό φελλό πλήττονται από αυτόν τον μύκητα ο οποίος είτε δεν αναπτύσσεται στο συνθετικό φελλό είτε τα βιδωτά πώματα και ο συνθετικός φελλός επιτρέπουν στα κρασιά να αποθηκεύονται μακροπρόθεσμα χωρίς το φόβο της αλλοίωσης του φελλού.

Επιχείρημα ενάντια στη χρησιμοποίηση των πλαστικών φελλών
Το επιχείρημα ενάντια στη χρησιμοποίηση του πλαστικού φελλού παρουσιάστηκε στο National Geographic το 2002: «Οι οινοποιοί που χρησιμοποιούν πλαστικά πώματα στα μπουκάλια τους μπορεί να ασκούν απρόβλεπτη επίδραση στην φύση. Η Ισπανία και η Πορτογαλία καλλιεργούν περισσότερα από τρία εκατομμύρια δέντρα φελλού, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των παραδοσιακών πωμάτων για τα μπουκάλια κρασιού. Για αιώνες οι καλλιεργητές φελλού περιποιούνται τα δέντρα, συγκομίζοντας το φλοιό κάθε εννέα χρόνια. Χωρίς να διαταράσσεται, η φύση μεταξύ των δέντρων έχει αφεθεί να ακμάσει.
Αλλά οι μαχόμενοι για τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος τώρα ανησυχούν ότι η αυξανόμενη χρήση του πλαστικού, που αντικαθιστά το φελλό σε περισσότερα από πέντε τοις εκατό μπουκάλια κρασιού, μπορεί να πιέσει την αγορά και να αναγκάσει τους καλλιεργητές φελλού να κόψουν τα δέντρα υπέρ μιας άλλης, πιο κερδοφόρας, αλλά περισσότερο αποδιοργανωτικής, καλλιέργειας. Για να προωθήσουν τη συνειδητοποίηση, προτείνουν οι ετικέτες των μπουκαλιών να δείχνουν τον τύπο πώματος ή να παραλειφθεί το τύλιγμα στις κορυφές των μπουκαλιών.»
Στις σελίδες των blog κρασιού πολλοί δυσανασχετούν με το πόσο σκληροί είναι οι πλαστικοί φελλοί σε σύγκριση με τους φυσικούς και επιθυμούν οι οινοπαραγωγοί να χρησιμοποιούν φελλό, αντί για πλαστικά πώματα. Κάποιοι λένε ότι έχουν σπάσει τα ανοιχτήρια των μπουκαλιών κρασιού τους προσπαθώντας να ανοίξουν ένα μπουκάλι με έναν πλαστικό φελλό.


Βιδωτά πώματα
Τα βιδωτά πώματα ή " Stelvin caps" είναι πώματα που γίνονται από αλουμίνιο που κλείνει στο λαιμό του μπουκαλιού. Είναι το κυρίαρχο πώμα που χρησιμοποιείται από τις οινοποιίες της Νέας Ζηλανδίας.
Οι οινοπαραγωγοί της Νέας Ζηλανδίας υποστηρίζουν ότι τα βιδωτά καπάκια είναι σφιχτότερα και μπορούν να κρατήσουν έξω το οξυγόνο για περισσότερο χρόνο από το φελλό. Αυτά τα οφέλη βοηθούν στη διατήρηση της καλής ποιότητας του και τη δυνατότητα ωρίμανσης.
Ο Michel Laroche του Domaine Laroche σημείωνει ότι αυτό διαδραμάτισε έναν ρόλο στην απόφασή του να υιοθετήσει τα βιδωτά πώματα. «Οι εκτενείς ποιοτικές δοκιμές παρουσιάζουν πειστικά αποτελέσματα: εκτός από την προστασία από την αλλοίωση του φελλού, τα βιδωτά πώματα είναι επίσης ευεργετικά στην ωρίμανση του κρασιού, διατηρώντας ιδιαίτερα την αρωματική φρεσκάδα.»
Το περιοδικό Food and Wine Magazine επιβεβαιώνει ότι μερικοί παραγωγοί, όπως το αυστραλιανό αστέρι Jeffrey Grosset, έχουν περάσει χρόνια μελετώντας το θέμα. Ο Grosset έχει αναλύσει τα αποτελέσματα του TCA (αλλοίωση φελλού) και εξετάζει εναλλακτικές λύσεις πωμάτων για 25 χρόνια. Από αυτό το έτος, σχεδόν όλα (92 τοις εκατό) τα κρασιά του Grosset θα εμφιαλωθούν με βιδωτά πώματα, ακόμα και τα πιο ακριβά: ένα Pinot Noir $43. Έχει ταξιδέψει επίσης, μιλώντας σε άλλους οινοπαραγωγούς για αυτά που έμαθε. Στη Νέα Ζηλανδία, διάφοροι παραγωγοί ήταν πεπεισμένοι να τον ακολουθήσουν, εμφιαλώνοντας όλα τα κρασιά τους με βιδωτά πώματα.

Το ζήτημα της οξυγόνωσης
Μια έρευνα του University of Bordeaux για το πέρασμα του οξυγόνου από τους διαφορετικούς τύπους πωμάτων στο Wine Business.com επιβεβαιώνει αυτό που πίστευαν για χρόνια οι οινοποιοί: οι φελλοί επιτρέπουν σε ένα μικρό ποσοστό οξυγόνου να περάσει στο μπουκάλι του κρασιού επιτρέποντας στο κρασί να ωριμάσει στο μπουκάλι.
Αυτό που επίσης ανακάλυψαν είναι ότι το οξυγόνο μπαίνει στο κρασί και από τους πλαστικούς φελλούς. Οι φυσικοί φελλοί, ωστόσο, οξυγονώνονται λιγότερο με το πέρασμα του χρόνου. Υπήρξαν υψηλότερα ποσοστά εισχώρησης του οξυγόνου στα συνθετικά πώματα και χαμηλότερα ποσοστά οξυγόνου στα βιδωτά και ο φυσικός φελλός ήταν σχεδόν στη μέση, από την άποψη της εισόδου του οξυγόνου μετά την εμφιάλωση.
Η ομάδα του Bordeaux έχει δημοσιεύσει τώρα τα αποτελέσματα των τριετών μετρήσεών τους, συγκρίνοντας τα ποσοστά μετάδοσης οξυγόνου (OTRs) των πωμάτων φελλού, των συνθετικών και των βιδωτών. Επειδή ο φελλός θα επιτρέψει να εισχωρήσουν αργά μικρές ποσότητες οξυγόνου στο κρασί μετά την εμφιάλωση, από καιρό έχει υποστηριχτεί ότι αυτή η ιδιότητα βοηθά το κρασί να ωριμάσει καλύτερα. Στο παρελθόν, οι ερευνητές δεν είχαν μια αξιόπιστη μέθοδο για το ποσοστό του οξυγόνου που μπαίνει στο κρασί μετά την εμφιάλωση ή για τη σύγκριση των διαφορετικών τύπων πωμάτων. Οι οινοποιοί της Νέας Ζηλανδίας, από την άλλη, θεωρούν ότι συνθετικός φελλός επιτρέπει επίσης την «καλή ωρίμανση.»
Επιμέλεια μετάφρασης Κική Παναγιώτου