του CHARLES NEWBERY και του ALEXEI BARRIONUEVO
Μπουένος Άιρες — Μια δεκαετία πριν, καθώς η Αργεντινή οδηγήθηκε στην οικονομική κατάρρευση, οι τράπεζες οχυρώθηκαν πίσω από μεταλλικά παραπετάσματα για να κρατήσουν έξω τους διαμαρτυρομένους που ζητούσαν πρόσβαση στην αποταμίευση της ζωής τους. «Κλέφτες!» φώναζαν μερικοί, χτυπώντας
σφυριά. Ήταν μια δύσκολη στιγμή για την Αργεντινή δεδομένου ότι εγκατέλειψε το πείραμα να κάνει ισότιμο πέσο με το δολάριο, πάγωσε τους τραπεζικούς λογαριασμούς και όρισε σε $100 δισεκατομμύρια το ξένο χρέος. Σήμερα, τα μεταλλικά παραπετάσματα έφυγαν. Αλλά τα αποτελέσματα της εξασθένισης της χρεοκοπίας του 2001 της Αργεντινής και της υποτίμησης του νομίσματος καθυστερούν ακόμα.
Και τώρα, καθώς η Ελλάδα πλησιάζει προς μια πιθανή χρεοκοπία, τα μαθήματα της Αργεντινής θα μπορούσαν να είναι διδακτικά. Όμως, μια δεκαετία αργότερα, η Αργεντινή ακόμα δεν είναι σε θέση να ξαναμπεί στην παγκόσμια πιστωτική αγορά. «Μια χρεοκοπία δεν έρχεται χωρίς συνέπειες,» καταλήγει ο Jaime, επιχειρησιακός σύμβουλος στο Ροσάριο, μια πόλη βόρεια του Μπουένος Άιρες. «Πρέπει να πληρώσετε τις συνέπειες, και για πολύ. Η Αργεντινή δεν θεωρείται πλέον σοβαρή χώρα.»
Αν μη τι άλλο λένε οι οικονομολόγοι, οι προοπτικές της Ελλάδας θα μπορούσαν να αποδειχθούν χειρότερες. Η Αργεντινή ήταν, και είναι, μεγάλος εξαγωγέας αγροτικών προϊόντων, και έχει ένα πλεόνασμα εξωτερικού εμπορίου. Ο όγκος της ελληνικής οικονομίας είναι υπηρεσίες, ιδιαίτερα ο τουρισμός, και η Ελλάδα παρουσιάζει ένα πολυετές εμπορικό έλλειμμα. Επιπλέον, κατά την διάρκεια της χρεοκοπίας της η Αργεντινή είχε ένα φορολογικό έλλειμμα 3.2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Το έλλειμμα της Ελλάδας ήταν 10.5% του ΑΕΠ πέρυσι, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - αρκετά παραπάνω από το όριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 3%.
Και δεδομένου του ποσοστού του ΑΕΠ., το χρέος της Ελλάδας 150 τοις εκατό είναι πολύ χειρότερο από το 54 τοις εκατό που είχε η Αργεντινή όταν υποτιμήθηκε. Αλλά ίσως η μεγαλύτερη δέσμευση για την Ελλάδα είναι ότι μοιράζεται ένα κοινό νόμισμα με τα άλλα ευρωπαϊκά έθνη που χρησιμοποιούν το ευρώ. Και έτσι, εκτός αν λάβει το αστάθμητο και πρωτοφανές μέτρο της εξόδου από τη ζώνη του ευρώ, η Ελλάδα δεν έχει ένα μεγάλο όπλο– να υποτιμήσει το κυρίαρχο νόμισμά της - που βοήθησε την Αργεντινή κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης της.
Παρά τις οικονομικές προκλήσεις, η οικονομία της Αργεντινής έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 8% ετησίως από το 2003, και πολλές βιομηχανίες έχουν ωφεληθεί από την υποτίμηση. Η Αργεντινή συνέχισε τις εξαγωγές αυτοκινήτων στη Βραζιλία. Ο τουρισμός έχει ακμάσει από μια εισροή Βραζιλιάνων και άλλων αλλοδαπών. «Το μεγάλο πρόβλημα για την Ελλάδα είναι ότι έχει ένα ισχυρό νόμισμα, πολύ ισχυρότερο σε σχέση με την παραγωγικότητά της,» λέει ο Eric Ritondale, ανώτερος οικονομολόγος στην Econviews, μια οικονομική συμβουλευτική εταιρεία εδώ.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90, που επεδίωκε να χαμηλώσει τον υπερπληθωρισμό, η Αργεντινή είχε σταθεροποιήσει την αξία του πέσου της με το αμερικανικό δολάριο - μια στρατηγική «μετατροπής» που αποδείχθηκε μη αποδεκτή λόγω των αυξανόμενων διεθνών επιτοκίων. Η χώρα ιδιωτικοποίησε πολλές βιομηχανίες, οι οποίες οδήγησαν σε υψηλή ανεργία αλλά και έκαναν την οικονομία της Αργεντινής αποδοτικότερη. (Η Ελλάδα, της οποίας ο δημόσιος τομέας αποτελεί περίπου το 40%της οικονομίας της προτού να αρχίσει πέρυσι η κρίση χρέους, πιέζεται τώρα να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις.)
Μέχρι το 1999, εντούτοις, ήταν σαφές στους περισσότερους οικονομολόγους ότι η Αργεντινή βάδιζε αδυσώπητα προς μια χρεοκοπία και μια υποτίμηση. Ο αριθμός των ανθρώπων κάτω από το όριο της φτώχιας αυξανόταν – έφτασε πάνω από 50% του πληθυσμού το 2002 - και η ανεργία έφτασε στα ύψη. Ο κυβερνητικός συνασπισμός του Προέδρου Fernando de la Rúa άρχισε να καταρρέει.
Όπως με την Ελλάδα τώρα, οι κοινωνικές εντάσεις αυξήθηκαν. Υπήρξαν οκτώ γενικές απεργίες στην Αργεντινή το 2001, με λεηλασίες και χιλιάδες οδοφράγματα. Τεράστιες ουρές σχηματίστηκαν έξω από πολλές ευρωπαϊκές πρεσβείες καθώς κύματα αργεντινών έφευγαν από τη χώρα τους. «Οι άνθρωποι τα πούλησαν όλα και στράφηκαν προς την Ισπανία, και ανάλαβαν δουλειές, επειδή αισθάνθηκαν ότι αυτή η χώρα δεν είχε καμία ελπίδα,» θυμάται ο Ντάνιελ Kerner, ένας αναλυτής του Eurasia Group, μια συμβουλευτική εταιρεία πολιτικού κινδύνου. Ο κ. de la Rúa παραιτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2001, φεύγοντας από το κυβερνητικό σπίτι με το ελικόπτερο καθώς υπήρχε σοβαρή αναταραχή. Κατά τη διάρκεια των επόμενων 10 ημερών, τέσσερις Πρόεδροι ανέλαβαν την εξουσία και έπειτα γρήγορα παραιτήθηκαν πριν ένας πέμπτος, ο Eduardo Duhalde, δηλώσει την υποτίμηση του νομίσματος.
Λίγο αργότερα, το Κογκρέσο ενέκρινε τυπικά την χρεοκοπία που ήταν ήδη μια de facto πραγματικότητα. Το 2003 ο Néstor Kirchner εκλέχτηκε για να διαδεχτεί τον προσωρινό Πρόεδρο, κ. Duhalde. Ο κ. Kirchner ξεκίνησε ένα νέο οικονομικό μοντέλο – το οποίο συνεχίζει να ακολουθεί σήμερα η σύζυγός του, τρέχουσα Πρόεδρος της Αργεντινής, Cristina Fernández de Kirchner,. Οι στυλοβάτες του στηρίζουν ένα αδύνατο νόμισμα για να ενθαρρύνουν τις εξαγωγές και να αποθαρρύνουν τις εισαγωγές, και διατηρούν τα φορολογικά και εμπορικά πλεονάσματα που μπορούν να εκμεταλλευθούν για τη χρηματοδότηση της κυβέρνησης και την μείωση του χρέους.
Η βοήθεια αυτής της στρατηγικής είναι οι αυξανόμενες διεθνείς τιμές των γεωργικών προϊόντων. Για την Αργεντινή, που είναι ο κυριότερος παραγωγός σόγιας, το κύμα προϊόντων είναι θεόσταλτο. Η τιμή της σόγιας έχει αυξηθεί από $200 τον τόνο το 2003 σε περίπου $500 τον τόνο σήμερα. Η Ελλάδα, με λίγες γεωργικές εξαγωγές, δεν μπορεί να περιμένει ένα παρόμοιο αναπάντεχο κέρδος. Αλλά οι οικονομολόγοι λένε ότι μπορεί να ωφεληθεί από το παράδειγμα της Αργεντινής στην αναδιάρθρωση του χρέους - κυρίως με την επιδίωξη να την αποφύγει.
Η αργεντινή κυβέρνηση περίμενε έως το 2005, όταν ήταν ήδη η οικονομία της σε ανάκαμψη, για να διαπραγματευτεί την πρώτη από τις δύο αναδιαρθρώσεις του χρέους. Οι μη κυβερνητικοί ξένοι επενδυτές - τα μεγαλύτερα επενδυτικά κεφάλαια από την Ιταλία, την Ιαπωνία και τις Ηνωμένες Πολιτείες – άρχισαν τις περικοπές που τους κόστιζαν τα δύο τρίτα των επενδύσεών τους. Ειδικότερα, ο ένας πιστωτής που ξεπληρώθηκε πλήρως - το 2006 - ήταν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στο οποίο η Αργεντινή όφειλε $9.8 δισεκατομμύρια από τη δεκαετία του '90. Το μάθημα για την Ελλάδα είναι ότι «ενώ οι εμπορικοί πιστωτές αναμένονται να κάνουν περικοπές, οι επίσημοι πιστωτές όπως το Δ.Ν.Τ. δεν είναι πρόθυμοι,» λέει ο Robert S. Koenigsberger, υπεύθυνος επενδύσεων της Gramercy, μια εταιρεία επενδύσεων των αναδυόμενων αγορών. «Έτσι έρχονται σε δεύτερη μοίρα οι εμπορικοί πιστωτές και σηκώνουν το βάρος αυτών των αποτυχιών,» είπε ο κ. Koenigsberger.
Από τότε που ξεπλήρωσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Αργεντινή δεν έχει δανειστεί κεφάλαια. Αυτό έχει επιτρέψει στις κυβερνήσεις Kirchner να αποφύγουν τη χαρακτηριστική συνταγή της μείωσης των κρατικών εξόδων. Για την Ελλάδα, που συμφώνησε πέρυσι να μειώσει τις κυβερνητικές δαπάνες ως σχέδιο σωτηρίας από το Δ.Ν.Τ. και την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα μέτρα λιτότητας είναι τώρα μια μεγάλη πηγή κοινωνικής αναταραχής. Η αργεντινή κυβέρνηση έχει διατηρήσει τις μεγάλες επιχορηγήσεις στην ενέργεια και σε κάποια τρόφιμα για να αποφύγει τη δημόσια δυσαρέσκεια - βήματα που θα ήταν αντίθετα με την άποψη του Δ.Ν.Τ.. Αλλά πάλι, οι υψηλές τιμές των αναλώσιμων αγαθών έχουν βοηθήσει την κα Kirchner να διατηρήσει τη δημοτικότητα της μέσω των γενναιόδωρων κυβερνητικών δαπανών.
Η Αργεντινή έχει αρχίσει τις προκαταρκτικές εργασίες για να μπει πάλι στις παγκόσμιες αγορές. Μια ημιτελής εργασία θα δημιουργούσε ένα χρέος τουλάχιστον $9 δισεκατομμυρίων που οφείλουν ακόμα στο Paris Club των πιστωτικών εθνών - μια ομάδα 19 χωρών με μερικές από τις μεγαλύτερες οικονομίες. Ο υπουργός οικονομίας της Αργεντινής, Amado Boudou, είπε ότι το έθνος του αναμένεται να κάνει ένα διακανονισμό μέχρι το τέλος αυτού του έτους.
Ακόμα κι αν η Αργεντινή επιστρέψει στις παγκόσμιες αγορές, ωστόσο, οι αναλυτές λένε ότι θα πρέπει πιθανώς να πληρώσει τα επιτόκια τουλάχιστον δύο φορές από ότι πληρώνει η γειτονική της Βραζιλία. Οι δεκαετείς υποχρεώσεις της Βραζιλίας είναι στο 4.5%. Και όμως - από την υποτίμηση του νομίσματός της κατά τη διάρκεια της κρίσης - η οικονομία της Αργεντινής αυξάνεται. Ο Miguel Faraoni, που διευθύνει το Faraoni y Lo Menzo, ένα εργοστάσιο παιχνιδιών εδώ, είπε ότι δεν θα μπορούσε να ανταπεξέλθει στον ανταγωνισμό στη δεκαετία του '90, όταν μειώθηκε η αργεντινή παραγωγή παιχνιδιών με την εισροή των κινεζικών προϊόντων.
Σκέφτηκε την πτώχευση περίπου το 2001 όταν απασχολούσε μόνο έξι εργαζομένους, από τους 30 που είχε το 1990. Σήμερα έχει 40 εργαζομένους, και η βιομηχανία παιχνιδιών της Αργεντινής έχει ένα μερίδιο 40% των εγχώριων πωλήσεων, πάνω από 10% από το 2001. «Εργαζόμαστε 24 ώρες την ημέρα για να ικανοποιήσουμε την εγχώρια ζήτηση,» είπε ο κ. Faraoni. Το Brukman, ένα εργοστάσιο που κάνει ανδρικά κοστούμια εδώ, επιβίωσε μετά από την κατάληψη του εργοστασίου από τους εργαζομένους το 2002 όταν αποφάσισαν να το εγκαταλείψουν οι ιδιοκτήτες.
Μετά από τις αψιμαχίες με την αστυνομία, οι εργαζόμενοι κέρδισαν τελικά το δικαίωμα να διαμορφώσουν έναν συνεταιρισμό. «Ζήσαμε στον τρόμο της αλλαγής προς το τέλος της δεκαετίας του '90, που θα χάναμε τις εργασίες μας,» είπε ο Matilde Adorno, 68, διευθυντής. «Σήμερα έχουμε τόση πολλή δουλειά, που δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις παραγγελίες.» Στο τέλος, η Αργεντινή μπορεί να διδάξει ένα μάθημα στην Ελλάδα: ο κίνδυνος της μοιρολατρείας. «Πολλοί άνθρωποι έλεγαν ότι η Αργεντινή δεν θα ανακτούσε τις δυνάμεις της ποτέ, ότι το πέσο δεν θα αποκτούσε ποτέ ξανά την αξία του, ότι αυτή η χώρα ήταν καταδικασμένη,» είπε ο κ. Kerner, αναλυτής. «Και αυτό δεν συνέβη.»
Επιμέλεια μετάφρασης Κική Παναγιώτου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου